Kimler Duyu Bütünlemeye İhtiyaç Duyabilir?

Gelişim ve öğrenme gibi kritik fonksiyonlar, vücudun kendi içinden ve çevreden gelen duyusal bilgilerin merkezi sinir sistemine alınması, işlemlenmesi ve bu duyusal bilgilerin davranışları planlama ve organize etme için kullanması yeteneğine dayanır. Beynimizin çevreden ve vücudumuzdan gelen bu duyusal girdileri organize etme işlemine duyu bütünleme denir. Duyusal bilgiyi fark etme, işlemleme ve organize etmekte zorluk yaşayan çocuklar (duyu bütünleme problemleri olan çocuklar) öğrenme ve davranışı etkileyen uyaran değişikliklerine uygun cevaplar üretmekte zorlanmaktadır. Uyum içeren cevapların çıktığı, duyusal açıdan zenginleştirilmiş ortamlarda deneyimlenen aktiviteler duyusal işlemleme yeteneğini arttır ve dolayısıyla öğrenme ve davranışı geliştirir.

Beynin gelişimi için çeşitli deneyimlere ihtiyaç duyulmaktadır. Bu deneyimleri elde etmemizi sağlayan ve çocuğun zengin çevreyi fark etmesini sağlayan köprülerimiz ise duyu organlarımızdır. İnsan doğamız gereği 8 temel duyuya sahibiz. Bu duyular görme, tatma, koklama, işitme ve dokunma gibi yaygın bilinen 5 duyu olmakla birlikte denge sistemimizi oluşturan vestibüler duyu; vücudumuzun pozisyonları ve hareketleri hakkındaki hisleri anlamamızı sağlayan proprioseptif duyu ve acıktığımızı, susadığımızı veya ağrının nerde olduğunu anlamamızı sağlayan interoseptif duyudur.

Duyu bütünleme müdahale programına ihtiyaç duyabilecek çocuklar; down sendromu, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, otizm, cerebral palsy, zayıf duyusal algı, dispraksi ve disleksi problemi yaşayan çocukların yanı sıra taklit, planlama ve sıralamayı içeren zayıf motor planlama yeteneği olan çocuklardır. Duyu bütünleme terapisinde yer alan materyaller (farklı tiplerde, farklı becerilere etki edebilecek salıncak çeşitleri, tırmanma duvarı, top havuzu, matlar vb) eşliğinde çocukların duyusal bütünlüğü geliştirilip çevresel farkındalığını arttırmak amaçlanır. Duyu bütünleme müdahalelerimizin içeriğine değinecek olursak oyun içerisinde çocuğa duyusal fırsatlar yaratma, çocuğa en uygun seviyede aktiviteyi zengin duyusal çevrede sunma, aktivite seçiminde çocukla iş birliği yapma, çocuğun kendini ve duyularını organize etmesine yardımcı olma, çocuğun optimal uyanıklığını destekleyerek çocuğun başarısını maksimalize etme şeklindedir.

Duyusal problem alanlarına örnekler:

• Taktil sistem problemleri (dokunsal bilgiyi kullanarak nesne ya da şekil bulmada zorluk yaşayan çocuklar, yeni kıyafet hissinden rahatsız olma, kum, parmak boyası, oyun hamuru gibi materyallerle oynamakta zorlanan çocuklar),
• Proprioseptif sistem problemleri - vücut pozisyonunun zayıf algısı (sarsak vücut hareketleri veya uygun olmayan pozisyonlama, hayvan severken fazla sıkma, akranlarla konuşurken çok yakın durma),
• Vestibüler sistem problemleri (hareket yönünü, hızını ya da ağırlık merkezi değişimini saptamada zorluk, denge problemleri)
• Görsel duyu problemleri (nesneleri şekil, büyüklük veya diğer görsel özelliklerine göre ayırt etmede zorluk, el göz koordinasyonu, satırları takip etmekte güçlük, insanları fark etmeden yürüme)  
• İşitsel duyu problemleri (süpürge, zil gibi ev seslerinden veya ambulans sesinden rahatsız olma, sesten korunmak için ellerini kapatma) vb.dir.

Yukarıda değindiğimiz problem alanlarından bir veya birkaçı çocuğunuzda mevcutsa duyu bütünleme eğitimi almış bir uzmandan değerlendirme randevusu almanızı öneririz.